15 Oct Waarom is de een sneller verslaafd dan de ander?
Hoe komt het toch dat de een sneller verslaafd is dan de ander? Heeft het te maken met genen? Met discipline? Kortom, hoe werkt verslaving? Prof. dr. Anneke Goudriaan, bijzonder hoogleraar Verslaving bij Arkin en Jellinek, licht toe en geeft tips.
Een glaasje wijn tijdens het koken, een half pakje sigaretten per dag? Wanneer moeten de alarmbellen gaan rinkelen en spreek je van een verslaving? Prof. dr. Anneke Goudriaan: “Heb je het gevoel dat je de controle verliest over het gebruik? Dat je bijvoorbeeld langer doordrinkt dan je van plan was, dat je ‘craving’ hebt om te gebruiken, dat het een negatieve invloed heeft op je thuissituatie of je werk, dat je ervan moet herstellen of dat je meer moet gebruiken om hetzelfde effect te bereiken? In de verslavingszorg hebben we een classificatiesysteem waar we middelengebruik aan toetsen. Kun je 2 van de 11 criteria afvinken, dan spreken we over een milde stoornis, bij 4 of 5 van een matige stoornis en bij 6 of meer van een ernstige stoornis.”
Verslavingsgevoelig door de genen
Uit diverse onderzoeken blijkt dat genen een grote rol spelen bij je gevoeligheid voor verslaving. Dat is een van de redenen waarom sommige mensen sneller verslaafd raken dan anderen. Goudriaan: “We zien dat als verslaving veel voorkomt in een familie, mensen gevoeliger zijn om een verslaving te ontwikkelen. Zo komen gokproblemen vaker voor bij mensen waar in de familie ook alcoholproblematiek voorkomt bijvoorbeeld. En bij mensen die gevoelig zijn voor een cocaïneverslaving komt een middelenverslaving veel voor in de familie. Ook mensen die al jong met drugs en alcohol in aanraking komen, hebben een vergrote kans om verslaafd te raken. Traumatische ervaringen in de jeugd zijn ook vaak een reden om middelen te gebruiken, om te ontsnappen en te vergeten. En dan heb je ook nog persoonlijkheidskenmerken die meewerken. Impulsievere mensen bijvoorbeeld hebben vaker aanleg om sneller verslaafd te raken.”
Aan de slag met je verslaving
Een verslaving ontwikkelt zich als iets al snel een gewoonte wordt. Als je iedere dag een glas alcohol drinkt bij het eten kan dat sluipenderwijs meer worden. Gebruik bij uitgaan in het weekend kan leiden tot doordeweeks gebruik. Wil je voorkomen dat lichte problemen met middelen zich ontwikkelen tot verslaving? Dit zijn de tips van Prof. dr. Anneke Goudriaan:
- Maak voor jezelf helder waarom je ergens mee wilt stoppen of minderen. Wil je je fitter voelen, minder moe of minder somber zijn? Schrijf je doel op en de stappen hoe je het gaat aanpakken.
- Doorbreek het patroon dat je hebt ontwikkeld. Ga je na werk standaard aan de keukentafel zitten met een glaasje wijn? Doorbreek dat patroon door bijvoorbeeld eerst de vaatwasser uit te ruimen of boodschappen te halen.
- Alcohol is een cultureel geaccepteerd verslavend middel en een sociaal smeermiddel op feestjes en partijen. Wil je op een feestje niet drinken, dan moet je sterk in je schoenen staan. Bedenk daarom vooraf wat je gaat zeggen als iemand je een drankje aanbiedt. ‘Nee, dank je, ik hou het op fris’ bijvoorbeeld. Lees ook: Sorry ik drink niet. Hoe geaccepteerd is dat?
- Bedenk waarom je drinkt of rookt. Drink je om je vrolijker te voelen? Bedenk dan dat je je door teveel alcohol juist somberder gaat voelen. Roken om te ontspannen? Van roken gaat juist je hartslag en je bloeddruk omhoog waardoor het stressgevoel in stand blijft. Zoek dus andere en gezondere manieren waarvan jij ontspant, zoals bijvoorbeeld sporten, een rondje wandelen of lees een boek.
- Zoek steun in je omgeving. Laat mensen weten dat je ergens mee wilt stoppen, dan kunnen ze jou steunen. Als je in een sociale cirkel zit waar veel gedronken of gebruikt wordt dan is het lastiger. Dan zou je een hobby of activiteiten kunnen ontwikkelen waar je gelijkgestemden ontmoet.
Zelf online aan de slag en meer
- Mensen die denken dat ze nog geen ernstig probleem hebben, maar wel minder alcohol willen drinken kunnen aan de slag met online programma’s die gratis aangeboden worden door verschillende verslavingszorginstellingen: zelfhulpalcohol.nl, minderdrinken.nl, alcoholdebaas.nl of ikstopnu.nl.
- Stoppen met roken is vaak lastiger om zelf aan te pakken. Bijna iedere roker doet meer pogingen om te kunnen stoppen. Daarvoor kun je hulp in schakelen bij je huisarts die ook bijvoorbeeld met nicotine-vervangende middelen kan helpen.
- Heb je een probleem met verslaving en is dit matig of ernstig? Dan zou je hulp kunnen zoeken bij een instelling voor verslavingszorg. Bij lichtere problematiek kun je vaak ook bij de huisarts terecht. De verslavingszorg heeft naast therapie op locaties zelf ook therapie waarin een combinatie van cognitieve gedragstherapie en het volgen van een online programma wordt aangeboden. Bij een matig of ernstige verslaving kun je hulp zoeken bij de verslavingszorg voor begeleid stoppen (detox) en dagbehandeling, ambulante of klinische behandeling.
Meer informatie
- Trimbos.nl
- Jellinek.nl
- Alcoholinfo.nl of bel de Alcohol Infolijn: 0900-1995
- Drugsinfolijn.nl of bel de Drugs Infolijn: 0900-1995