Langdurige blootstelling aan koude of natte weersomstandigheden

Wat is het?

We werken en leven bij voorkeur in een omgeving met een aangename temperatuur, waarbij onze lichaamstemperatuur tamelijk constant is. Dit geldt ook voor werkomstandigheden. Het is moeilijk een vaste grens aan te geven wat aangenaam is, hier spelen veel factoren in mee. Maar de temperatuur op de werkplek mag niet schadelijk zijn voor de gezondheid van de medewerkers. Dit geldt in het bijzonder voor extra koude of warme omstandigheden.

Een belangrijk mechanisme om de lichaamstemperatuur te regelen is de bloedsomloop. Bij warmte wordt de huid meer doorbloed om warmte af te geven. Bij koude juist minder, dan wordt ook de bloedtoevoer naar vingers en tenen extra verminderd. Voldoende vocht en een goede doorbloeding zijn dus belangrijke aspecten bij de regeling van je lichaamstemperatuur. Ook kan je lichaam warmte produceren door te rillen.

Bijzondere koude omstandigheden hebben gevolgen voor de gezondheid en voor het materiaal en de machines die gebruikt worden. Gereedschap en machines kunnen vastvriezen, sommige materialen krijgen andere eigenschappen bij koude en worden minder goed bruikbaar.

Hoe ontstaat het?

Bij werken buiten is de temperatuur grotendeels afhankelijk van het weer. Bij lage buiten-temperaturen, zeker vorst, zul je afkoelen zonder maatregelen. Ook bij natte weersomstandigheden, zeker in combinatie met wind bestaat het gevaar (te veel) af te koelen.

Je lichaamstemperatuur schommelt rond 37 °C. Als deze onder de 35 °C komt is sprake van onderkoeling en loop je risico. In een koude omgeving kun je minder goed presteren en zelfs ziek worden. Daalt de lichaamstemperatuur onder de 33°C , dan krijg je moeite met concentreren. Bij verdere afname kun je  uiteindelijk het bewustzijn verliezen.

De meeste warmte verlies je via de voeten en het hoofd. Bij harde wind of als je nat wordt door neerslag, verlies je je lichaamswarmte nog sneller.
Langdurig werken bij vorst kan verder leiden tot bevriezing van ledematen of ogen. Dit kan ernstige vormen aannemen en moet direct behandeld worden.

Persoonlijke factoren die een rol spelen bij het omgaan met bijzondere temperaturen zijn:

Vochtbalans: je verliest vocht door zweten, je krijgt dan dorst, maar dit gevoel komt vertraagd. Je moet dus al extra drinken vóór je dorst krijgt.

Conditie: fitte personen hebben meestal een betere conditie en bloedsomloop en kunnen zo de lichaamstemperatuur beter regelen. Mensen met hartziekten en rokers zijn hier in het nadeel.

Leeftijd: is op zich geen factor, maar vaak worden de reacties van het lichaam langzamer bij het ouder worden en wordt het lastiger de lichaamstemperatuur te beheersen ,

Gewicht: overgewicht gaat vaak samen met een slechtere conditie. Een laagje onderhuids vet helpt als isolatie tegen kou, maar vet op andere plaatsen niet.

Gewenning: hierover is bij koude weinig bekend. Wel is het zo dat je je in koude omstandigheden makkelijker extra kunt beschermen met kleding.

Wanneer komt het voor?

Werken bij koude is niet altijd te vermijden, juist in winterse omstandigheden treden calamiteiten op en kunnen werkzaamheden niet uitgesteld worden. Voorbeelden van zulke situaties zijn:

• gladheidsbestrijding;
• dringende herstelwerkzaamheden;
• storingsdiensten;
• opruimen stormschade bij slechte weersomstandigheden;
• noodzakelijke afzettingen plaatsen en verkeer regelen bij calamiteiten.

Maatregelen

De maatregelen om het risico aan te pakken moeten in een bepaalde volgorde worden genomen, waarbij allereerst naar de bron van het probleem wordt gekeken. Als daar niets aan kan worden gedaan, zijn andere maatregelen mogelijk.
Welke maatregelen genomen moeten worden om dit risico aan te pakken vind je hier.