Digi-RIE Arbeidsmiddelen (12)

12 Arbeidsmiddelen

1. Schriftelijk overzicht, register

Stelling: Er is een schriftelijk overzicht van alle risicovolle arbeidsmiddelen, voorzien van bouwjaar en locatie(s) waar het arbeidsmiddel wordt gebruikt. 

Toelichting: Arbeidsmiddelen zijn alle gebruikte machines, installaties, apparaten, transportmiddelen waarmee gewerkt wordt en die een risico voor veiligheid of gezondheid met zich mee brengen. Groot of klein, gemotoriseerd of op spierkracht, alles is van belang. Onder arbeidsmiddelen worden o.a. verstaan: heftrucks, steigers, boormachines, gehaktmolens, elektrische messen, etc.

Oplossing: Maak een lijst van alle arbeidsmiddelen, het bouwjaar en de locatie(s) waar deze worden gebruikt.

2. CE Markering

Stelling: Alle arbeidsmiddelen die na 01-01-1995 zijn geleverd beschikken over een CE-markering, de overige arbeidsmiddelen zijn door een veiligheidsdeskundige beoordeeld op veiligheid en gezondheidsaspecten.

Toelichting: De CE-markering geeft aan dat arbeidsmiddel in de basis voldoet aan de minimum veiligheids- en gezondheidseisen.

Oplossing: Machines die niet beschikken over een CE-markering mogen niet meer worden gebruikt. De machines worden door een machineveiligheidsexpert beoordeeld en worden volgens diens aanwijzingen zo nodig aangepast.

3. Machines schoonmaken, onderhoud plegen en instellen

Stelling: Onderhoud, schoonmaak en instelwerkzaamheden aan arbeidsmiddelen worden veilig uitgevoerd.

Toelichting: Bij het schoonmaken, onderhoud plegen, wisselen van gereedschappen en het instellen van machines worden deze spanningsloos en drukloos gemaakt, in veilige stand gezet en er is gewaarborgd dat niemand de voeding in kan schakelen als deze werkzaamheden plaatsvinden. Veel ongevallen gebeuren tijdens dit type werkzaamheden.

Oplossing: Er zijn voorschriften voor schoonmaak, onderhoud en stelwerkzaamheden. Zorg ervoor dat afsluiters en schakelaars vergrendeld kunnen worden, zodat niemand anders dan degene die het onderhoud pleegt, in staat is om de voeding weer op te starten.

4. Afschermingen en beveiligingen

Stelling: De originele beveiligingen, afschermingen en gebruikswaarschuwingen zijn intact en worden nooit overbrugd of anderszins uitgeschakeld. 

Toelichting: Het werken met veiligheidsvoorzieningen, beschermkappen e.d. is soms lastig uit te voeren. Het wegnemen of uitschakelen van deze veiligheidsvoorzieningen is verboden.

Oplossing:Voer regelmatig een controle uit op de deugdelijkheid van alle veiligheidsvoorzieningen. Zorg ervoor dat iedereen op de hoogte is van een verbod op het wegnemen of uitschakelen van veiligheidsvoorzieningen en zie er op toe dat dit niet gebeurt.

5. Opstelling van arbeidsmiddelen

Stelling: Alle arbeidsmiddelen zijn veilig opgesteld in de werkruimten.  

Toelichting: ‘Veilig’ betekent dat arbeidsmiddelen niet kunnen omvallen, verschuiven, oververhit raken door onvoldoende koeling/ventilatie, dat medewerkers en bezoekers elkaar (uitschieten) en zichzelf (beknellen) niet verwonden als gevolg van de opstelling. Let ook op bewegende machinedelen en werkstukken die door de machine bewogen worden: zorg ervoor dat er voldoende afstand tot wanden en andere objecten is zodat je niet bekneld kunt raken bij onverwachtse machinebewegingen. Veranker machines zo nodig aan vloer of wand wanneer zij kunnen omvallen of de neiging hebben te gaan ‘lopen’. Let ook op dat er geen personenverkeer of transport is bij werkplekken die sterke concentratie vereisen of waar grote werkstukken verplaatst worden (elkaar aanstoten).

Oplossing:Bij het plaatsen van machines wordt nauwgezet nagegaan welke werkzaamheden (ook schoonmaak, onderhoud en instelwerkzaamheden) gedaan kunnen worden en dat deze niet tot risico’s kunnen leiden gelet op de opstelling van de machines.

6. Verlichting bij arbeidsmiddelen

Stelling: Bij alle arbeidsmiddelen is voorzien in voldoende verlichte werkplekken, ook voor schoonmaak, onderhoud en instelwerkzaamheden.   

Toelichting: Goed zicht op werk en werkstukken is cruciaal bij risicovolle werkzaamheden. Te weinig licht kan een slechte werkhouding verzoorzaken: te dicht op het werk. Zorg ervoor dat de verlichting een goede weergave waarborgt: sommige type verlichting maakt het moeilijk te beoordelen of iets beweegt of stilstaat (bij draaiende delen), andere verlichting maakt het beoordelen van kleuren erg moeilijk (o.a. in keukens en bij beoordelen van kleur van verf). Let ook op schaduwwerking door de positie van verlichting ten opzichte van machine en bediener. Tot slot is het van belang er op te letten dat het licht geen verblinding kan veroorzaken: kijken medewerkers niet in het licht.

Oplossing:Bij het plaatsen van machines wordt nauwgezet nagegaan welke werkzaamheden gedaan worden en op welke plaatsen verlichting noodzakelijk is. Bij de keuze van de verlichting/armaturen wordt rekening gehouden met de karakteristieken van het licht.

7. Toezicht

Stelling: Bij het werken met arbeidsmiddelen is altijd voldoende deskundig toezichthoudend personeel aanwezig.   

Toelichting: Wanneer gewerkt wordt met gevaarlijke arbeidsmiddelen moeten onverwachte bewegingen voorkomen worden. Hierbij is het dus extra belangrijk dat vloeren schoon en droog zijn en zonder obstakels, zodat er geen objecten kunnen omvallen.

Oplossing:

• Bepaal welk toezicht vereist is bij de diverse werkzaamheden en plan dit in. Houd bij de indeling van ruimtes en opstelling van arbeidsmiddelen rekening met het zicht op de werkplekken voor toezichthouders.
• In de buurt van risicovolle werkzaamheden wordt gezorgd voor voldoende ruimte, licht en de werkplekken worden ordelijk, schoon en droog gehouden.

8. Veilig werken

Stelling: Bij het werken met arbeidsmiddelen wordt ervoor gezorgd dat de orde en netheid op de werkplek optimaal is. 

Toelichting: Wanneer gewerkt wordt met risicovolle arbeidsmiddelen moeten onverwachte bewegingen voorkomen worden. Hierbij is het dus extra belangrijk dat vloeren schoon en droog zijn en zonder obstakels, er kunnen geen objecten omvallen, enz.

Oplossing:

• Bepaal welk toezicht vereist is bij de diverse werkzaamheden en plan dit in. Houd bij de indeling van ruimtes en opstelling van arbeidsmiddelen rekening met het zicht op de werkplekken voor toezichthouders.
• In de buurt van gevaarlijke werkzaamheden wordt gezorgd voor voldoende ruimte, licht en de werkplekken worden ordelijk, schoon en droog gehouden.

9. Markering en aanduiding

Stelling: Bij schakelaars, bedieningsmiddelen, leidingen en reservoirs is een duidelijk en eenduidig opschrift dat de functie en gevaren van handelingen aangeeft.  

Toelichting: De markering is duidelijk leesbaar en onuitwisbaar, de volgende gegevens moeten zijn aangebracht: naam en adres van fabrikant, CE markering, serie- of type.

Oplossing:Breng duidelijk opschriften aan op machines en installaties, die medewerkers wijzen op de effecten en risico’s van de handeling die zij zouden kunnen uitvoeren.

10. Noodstops en schakelaars

Stelling: Bij alle arbeidsmiddelen die een risico zijn voor de gebruiker is voorzien in een goed herkenbare en goed bereikbare noodstop of schakelaar 

Toelichting: Een noodstopschakelaar (vaak ook in het Engels killswitch genoemd) is een schakelaar waarmee de werking van een machine of voertuig in noodgevallen direct kan worden gestopt. In tegenstelling tot de normale uitschakelprocedure, waarbij bepaalde processen vaak één voor één worden afgebroken, is de noodstopschakelaar erop gericht om koste wat het kost alles direct te laten stoppen.

Oplossing:Breng noodstops aan met een duidelijk opschrift.

11. Handleidingen

Stelling: Bij alle arbeidsmiddelen zijn voor de gebruikers begrijpelijke handleidingen of instructies ter plaatse beschikbaar.

Toelichting: Een handleiding is een schriftelijke of digitale instructie waarin beschreven staat hoe men een product of dienst kan gebruiken. Regelmatig staan in handleidingen ook afbeeldingen en pictogrammen. Bij digitale handleidingen kan je ook denken aan een instructievideo.Een handleiding begint vaak met een groot aantal waarschuwingen die ook voor andere producten gelden of die intuïtief duidelijk zijn.

Oplossing: Zorg bij ieder arbeidsmiddel dat er een leesbare en begrijpelijke handleiding of gebruiksinstructie aanwezig is.

12. Onderhoud en keuringen

Stelling: Van ieder arbeidsmiddel is vastgesteld welk periodiek onderhoud plaats moet vinden en volgens welke periodiciteit het arbeidsmiddel door een deskundige moet worden gekeurd en deze voorschriften worden ook nageleefd.

Toelichting: Voor veel arbeidsmiddelen gelden vaste keuringstermijnen zoals voor elektrische handgereedschappen (1x per jaar), hijsmiddelen 1x per jaar, zuurkasten 1x per jaar, enzovoorts. Daarnaast is het van belang om routinematig bij het starten van de werkzaamheden een aantal controlepunten na te lopen. Het kan altijd voorkomen dat tussentijdse beschadiging of slijtage toch tot risico’s leidt.

Oplossing: Er is een onderhoud en keuringsschema voor alle arbeidsmiddelen, waarin wordt bijgehouden welk onderhoud gepleegd wordt en welke keuringen worden uitgevoerd. Bepaal voor welke arbeidsmiddelen voldoende eigen deskundigheid ingezet kan worden en voor welke keuringen externe deskundigheid noodzakelijk is. Sluit hiervoor een onderhoudscontract met erkende instantie voor onderhoud en keuring van arbeidsmiddelen.